Nτομάτα ή τομάτα; λαχανικό ή φρούτο; θανατηφόρα ή όχι;

Eίναι ντομάτα ή τομάτα; Είναι λαχανικό ή φρούτο;

Αποφάσισα λοιπόν να βάλω τις διαπιστώσεις μου πάνω στο θέμα κάτω, παρέα με τις ιστορικές αναφορές και να κάνω μια μικρή έρευνα που θα αποδεικνύει πως δεν υπάρχει ΝΤΟΜΑΤΑ… και πως όσο και να «χτυπιέται» η Αμερική η τομάτα είναι φρούτο και όχι λαχανικό.

Η επιστημονική της ονομασία είναι Solanum lycopersicum και ανήκει στην ίδια οικογένεια της μελιτζάνας και της πιπεριάς. Εκείνη των Solanaceae.

Οι πρώτοι που την καλλιέργησαν ήταν οι Αζτέκοι και οι Ίνκας στην Κορδιλιέρα των Άνδεων και την έλεγαν “tomatl” οι οποίοι μιλούσαν την Nāhuatlahtōlli (ιθαγενή γλώσσα του σημερινού Μεξικού)  .

Με δεδομένο λοιπόν αυτό, η λέξη tomatl είναι δύσκολο να παράγει την λέξη ντομάτα. Νομίζω ακατόρθωτο. Οπότε η λέξη τομάτα νομίζω πως είναι σωστότερη.

Στα Αγγλικά γράφεται tomato, στα Ινδονησιακά tomat, στα Ρωσικά TOMAT, στα Γαλλικά tomate, στα Λιθουανικά pomidoras, στα Πολωνικά pomidor. Στην Ελλάδα επηρεασμένοι όμως από την προφορά μας προσδόθηκε αυθαίρετα ενα «Ν» μπροστά και επηρεάσαμε τους Τούρκους που τις λένε domates, και τους Αλβανούς που την προφέρουν domatja. Τους πήραμε στο λαιμό μας δηλαδή…

Η διάδοση της 

Ο Ερνάν Κορτέζ (Ισπανός  κατακτητής) από τις σημαντικές προσωπικότητες των εξερευνήσεων που ξεκίνησε ο Χριστόφορος Κολόμβος. Στις αρχές του 16ου αιώνα ηγήθηκε των επιχειρήσεων για την κατάκτηση της αυτοκρατορίας των Αζτέκων. Στο σημερινό Μεξικό δηλαδή και έτσι η τομάτα άρχισε να φύεται και να καλλιεργείτε ανά τον κόσμο. 

 Ερνάν Κορτέζ (1485-1547)

Στην Ελλάδα η τομάτα έγινε γνωστή πριν 200 χρόνια, το 1818 από μάγειρες που έφερε μαζί του ο Βασιλιάς  Όθων. 

Η απόπειρα δολοφονίας του Λίνκολν με τομάτα

Στην Αμερική όμως την θεωρούσαν δηλητηριώδες φρούτο λόγο της ομοιότητας της με την μπελαντόνα (έτσι πίστευαν οι Αμερικανοί, όλοι οι άλλοι τις έτρωγαν κανονικά) καθώς έχει καταγραφεί ακόμη και «απόπειρα» δολοφονίας του Αβραάμ Λίνκολν. Κάποιοι αντίπαλοι του, με τη βοήθεια του προεδρικού μάγειρα, του δίνανε μαγειρεμένες τομάτες με σκοπό την εξόντωσή του. Ο Λίνκολν εννοείτε δεν έπαθε τίποτε. Όλο αυτό επειδή έμοιαζε με την μπελαντόνα η οποία είναι άκρως τοξική και μπορεί να επιφέρει ακόμη και θάνατο. Στα φύλλα της τοματιάς (μόνο αυτά όμως) περιέχεται σολανίνη που είναι τοξική για τον άνθρωπο και τα ζώα.

Αβραάμ Λίνκολν (1809 – 1865)

Το πείραμα στα σκαλιά του δικαστηρίου του Σάλεμ

Λίγο αργότερα το 1820 ο  Ρομπέρ Γκίμπον Τζόνσον ο οποίος είχε δική του φάρμα ενώ ήταν τελειόφοιτος του Πανεπιστημίου του Νιου Χέιβεν των Η.Π.Α σαν ιστορικός δώρησε σπόρους τομάτας και ενθάρρυνε αγρότες να τους καλλιεργήσουν. Αρχικά απέτυχε αφού υπήρχε η φήμη πως η τομάτα είναι δηλητηριώδες καρπός. Εκείνος λοιπόν έφαγε δημοσίως ένα ολόκληρο καλάθι έξω από το δικαστήριο του Σάλεμ. Φυσικά όχι δεν έπαθε κάτι  αλλά πέθανε και 30 χρόνια μετά.

Έτσι η τομάτα έκανε ένα νέο ξεκίνημα ως βασικό συστατικό της αμερικανικής διατροφής. 

Οι οποίοι την λένε Tomato και όχι Ntomato ή Domato ας πούμε. Αλλά εμείς δεν την λέμε τομάτα την λέμε ντομάτα.

 Ρομπέρ Γκίμπον Τζόνσον ( 1911-1938)

Αλλαγή ταυτότητας

Με βάση απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών το 1893 έκρινε ότι επειδή οι τομάτες τρώγονται συνήθως μαγειρεμένες ή σε σαλάτα μαζί με το φαγητό και όχι μετά από αυτό, είναι λαχανικό και όχι φρούτο. Η απόφαση είχε πρακτική αξία, καθώς θα φορολογούνταν διαφορετικά. Έτσι στο εν ονόματι των φορολογικών μέτρων της φίλης Αμερικής η τομάτα πλέον είναι λαχανικό και όχι φρούτο (δηλαδή είδος πολυτελείας για την εποχή). 

Η πρώτη τομάτα κονσερβοποιήθηκε το 1920.

Στην Bunol της Ισπανίας  κάθε χρόνο την τελευταία τετάρτη του Αυγούστου γίνεται το φεστιβάλ τομάτας με αποκορύφωμα το περίφημο έθιμο Tomatina (δηλαδή τοματοπόλεμο).

Το έθιμο ξεκίνησε γύρω στο τέλος του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου το 1945 όταν οι αγρότες της περιοχής δυσαρεστημένοι από την κυβερνητική πολιτική, επιτέθηκαν στους τοπικούς άρχοντες με τομάτες. 

Καλλιεργείται σε όλο τον κόσμο και προτιμάται από πολλούς για σαλάτα, αλλά και για σάλτσες. Ο ετήσιος τζίρος παραγωγής τομάτας υπολογίζεται σε 30 με 40 δισεκατομμύρια ευρώ παγκοσμίως. Το 2010 συνολικά μαζεύτηκαν 145 εκατομμύρια τόνοι ντομάτας παγκοσμίως.

Το κόκκινο χρώμα τους οφείλεται στο λυκοπένιο. Στο ίδιο συστατικό οφείλει το χρώμα του και το καρπούζι. Το οποίο παρουσιάζει πολλές και σημαντικές δράσεις για τον οργανισμό κατά την απορρόφησή του από το έντερο, εναποτίθεται στο συκώτι, στους πνεύμονες, στον προστάτη, στο παχύ έντερο και στο δέρμα.

«Μαύρος Γαλαξίας»

Την τελευταία δεκαετία ισραηλινοί επιστήμονες από την εταιρεία Technological Seeds ανέπτυξαν μια νέα ποικιλία μαύρης τομάτας. Το μαύρο χρώμα οφείλεται σε μια χρωστική ουσία παρόμοια με εκείνη των μύρτιλλων και τους χαρίζει το μελανό παρουσιαστικό τους.

Βρές τις συνταγές μου με τομάτα εδώ κι εδώ 

Πηγές:

https://en.wikipedia.org/wiki/Tomato

https://en.wikipedia.org/wiki/La_Tomatina

https://en.wikipedia.org/wiki/Robert_Gibbon_Johnson

https://en.wiktionary.org/wiki/tomatl

https://en.wikipedia.org/wiki/Hern%C3%A1n_Cort%C3%A9s

https://en.wikipedia.org/wiki/Abraham_Lincoln

Advertisement

Μάγειρας εστίν…

Λίγο μετά την προϊστορία όπου ο άνθρωπος αρχίζει να καταγράφει την καθημερινότητα του, τις γιορτές, τις τελετές, τις διατροφικές του ανάγκες και συνήθειες… ακόμη και τις ασθένειες που μπορεί να τον σημάδεψαν….

…. αρχίζει να χωρίζεται σε κοπάδια, νομάδες, σε φυλές δημιουργώντας τις πρώτες κοινωνίες. Άλλοτε μικρές άλλοτε μεγαλύτερες. Όπως κάθε ομάδα δεν θα μπορούσε να λείπει η μορφή της εξουσίας η οποία συντονίζει, συμβουλεύει και κατευθύνει την ομάδα. Μια συνήθως ανδρική μορφή η οποία αυνοδεύεται απο μεγάλη πείρα και γνώση στον καιρό, τα φυσικά φαινόμενα, τα τεχνάσματα, τους οιωνούς. Μέσα σε όλες αυτές τις γνώσεις κυρίαρχο ρόλο είχαν και οι χρήσεις των βοτάνων και ριζών τα οποία θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμα στον άνθρωπο. Μετατρέποντας τα σε ζωμούς, πιόματα, σκόνες, καταπλάσματα και αλοιφές, εδιωχναν μακριά τα έντομα… όπως για παράδειγμα το σκόρδο, αλλά και γιάτρευαν ασθένειες. Δες μελισσόχορτο, σπερδούκλι κ.τ.λ. Εξελίσσοντας αυτές τις γνώσεις βρέθηκαν πρωτότυπες συνταγές κατά των δηλητηρίων των ερπετών, ζωμοί σωματικής ανάκαμψης και ψυχικής τόνωσης. Όπως για παράδειγμα το γνωστό «μέλανα ζωμό» που κατανάλωναν οι αρχαίοι Σπαρτιάτες πολεμιστές.

Οι σοφοί αυτοί άνθρωποι πήραν τον τίτλο του mag (=σοφός) και αργότερα η λέξη η απλοποιήθηκε σε μάγος και με τα χρόνια άλλαξε τελείως ερμηνεία.

Από το mag όμως προέκυψε και η λέξη μάγειρας και αφορούσε τους σοφούς «χημικούς» της εποχής που με τον συνδυασμό καρπών, βοτάνων και εκχυλισμάτων απο την παρασκευή γιατρικών μέχρι και φαρμάκων κατέληξαν να επεξεργάζονται μέχρι και ωμές τροφές.

Σε συμπόσια της αρχαίας Ελλάδας οι μάγειρες ψιλόκοβαν κρέας ή ψάρι, και ακολουθούσε μαρινάρισμα με όξινα φρούτα και αλάτι σερβιρίζοντας το ωμό.

Είχαν παρατηρήσει ότι με αυτόν τον τρόπο εξασφάλιζαν την καταστροφή των μικροβίων – βακτηρίων και μια πρώιμη μορφή «μαγειρέματος» το κυνηγιού τους.

Έτσι προέκυψε ο ορισμός του μάγειρα απο τον σοφό μάγκ

η καταγωγή του Μουσακά

Το νοστιμότερο Ελληνικό φαγητό.

Η μαμα σου τον κάνει καλύτερα απο όλους.

Απο τους Ολλανδούς τουρίστες που περιμένουν στις ψάθινες καρέκλες το καλοκαίρι με τις ώρες για να τους σερβίρουν αυτό το υπέροχο έδεσμα μέχρι κι εσένα που τα μάτια σου τρέχουν σε αυτές τις λέξεις, είμαστε όλοι σίγουροι για την Ελληνική ιθαγένεια του πιάτου. Όλοι γνωρίζουμε για την θεσπέσια υπέροχη γευση των τηγανιτών γλυκών λαχανικών και της μυρωδάτης μπεσαμέλ να αγκαλιάζουν διάχυτα τον κιμά με την μπολικη μυρωδιά κυμίνου.

Πίσω απο όλα αυτά όμως θέλω να ψάξω την πραγματική του καταγωγή. Απο που ήρθε ο μουσακας.

Το οτι δεν είναι Ελληνικός το προσδιορίζει το ίδιο του το όνομα. Τι μπορεί να σημαίνει Μουσακάς;

Γεμιστά για παράδειγμα είναι τα γεμιστά λαχανικά εποχής. Παπουτσάκια είναι οι μελιτσάνες που λόγω της διχοτόμησης τους μοιάζουν με παπούτσια. Ο μουσακάς δεν συνδέει το όνομα του ούτε με κάποια ελληνική μορφή παρασκευής ούτε και εθίμου. Ούτε όμως και κάποιας χαρακτηριστικής στιγμής όπως το Ιμάμ Μπαϊλντι.

Ψάχνοντας πέφτω πάνω σε ένα Αραβικής καταγωγής έδεσμα το «Μουχάσα».

Ψιλοκομμένο λιπαρό κρέας, λαχανικά (ανάλογα με την γεωγραφική θέση που εκτελέιτε) μαγειρεμένα μέσα σε μια μορφή ζυμαριού. Σκεφτείτε σαν ψωμί με φαγητό μέσα, ή μαλλον καλύτερα σαν πίτα με ζυμάρι μόνο στην τελευταία στρώση..

Το ψάχνω περισσότερο. Το Μουχάσα σημαίνει «φαγητό στρωμένο σε στρώσεις».

Εδω είμαστε λοιπόν.

Δυο πιάτα που μοιάζουν εξαιρετικά ως προς τον τρόπο μαγειρέματος, τα υλικά που το απαρτίζουν, και το όνομα.

ΜΟΥΣΑΚΑΣ ή ΜΟΥΧΑΣΑ;

Ο Ελληνικός λαός και τόπος, έμεινα υποδουλωμένοι στην οθωμανική αυτοκρατορία για περίπου 400 χρόνια. Σε αυτό το διάστημα πρόξενοι και διλωμάτες έμπαιναν και έβγαιναν στην χώρα ακατάπαυστα δίνοντας και παίρνοντας γνώση, ιδέες και απόψεις.

Ενα νέο μοντέλο ιθων, απόψεων ακόμη και εθίμων αρχίζει να σφυρηλατεί την κουλτούρα της Ελλάδας. Αραβικές και Τουρκικές λέξεις, εκφράσεις, τέχνες. Γιατί όχι μαζι με όλα αυτά και ο Μουσακάς.

Όσο περήφανοι λοιπόν κι άν είστε για τον Ελληνικό μουσακά να είστε ακόμη πιο περήφανοι για αυτή την χώρα που αποτελεί τον μεγαλύτερο κόμβο γνώσεων. Μια χώρα που επηρέασε όλη την Δύση και επηρεάστηκε απο την Ανατολή.

hunkar begendi η ιστορία του….

Το hunkar begendi είναι ευρέως γνωστό από την παραδοσιακή πολίτικη κουζίνα.

Η ιστορία του hunkar begendi ξεκινάει το 1589 όπου οι Τούρκοι αρπάζουν την δεκαπεντάχρονη Αναστασία απο το νησί της Τήνου.

Η Αναστασία Ελληνίδα και χριστιανή κόρη κληρικού αρχικά εκτέθηκε στο σκλαβοπάζαρο. Έτσι απο το παζάρι της Κωνσταντινούπολη καταλήγει στο χαρέμι του Σουλτάνου Αχμέτ του πρώτου.

Λόγω της χλωμής ομορφιάς της, την ονόμασαν Mahpeyker δηλαδή Φεγγαροπρόσωπη.

Ο σουλτάνος με την Αναστασία έκαναν δυο παιδιά. Λίγο μετά την γέννηση του δεύτερου παιδιού τους, ο Σουλτάνος πεθαίνει.

Σύμφωνα λοιπόν με το φιρμάνι της εποχής, εν έτη 1623, διάδοχος χρίζεται ο πρωτότοκος γιος που ακόμη ήταν ανήλικος. Έτσι σουλτάνος αναλαμβάνει ο Μουράτ.

Στην πραγματικότητα όμως, πίσω απο την «κουρτίνα» της ηγεσίας του, βρισκόταν η Ελληνικής καταγωγής μητέρα του. Η Αναστασία ήταν δίκαιη και όταν έμπαινε στο παλάτι του Tοπ Καπί όλοι την αντιμετώπιζαν σαν τον πραγματικό ηγέτη.

Τα προβλήματα άρχισαν όταν ο Μουράτ ενηλικιώθηκε και οι αποφάσεις ήταν αποκλειστικά δικές του. Σκληρές, άδικες και ακραίες. Μια απο αυτές ήταν η απαγόρευση για όλη την Κωνσταντινούπολη στο ποτό και το τσιγάρο. Περιορισμοί όμως που δεν ίσχυαν για αυτόν.

Κι ενώ ο Μουράτ ήταν ενας πολύ δύσκολος άνθρωπος που δύσκολα ικανοποιούνταν, υπήρχε ένας μόνο τρόπος για να ξανασκεφτεί τις απόψεις του υπο την πίεση της μητέρας του. Ένα φαγητό που έφτιαχνε η ίδια αποκλειστικά. Αρνί με πουρέ μελιτζάνας.

Εκανε στην «άκρη» τους μάγειρες του σουλτανάτου και του έκανε το χατήρι, βάζοντας το αρνί στο μαντέμι και κάπνιζε τις μελιτζάνες. Και να τα σκόρδα… και να τα κρεμμύδια… και να οι πιπεριές.

Το 1640 ο Μουράτ πεθαίνει απο κύρωση του ήπατος.

Ο Ελληνοτουρικός λαός ενώ μίσησε τον Μουράτ λάτρεψε την συνήθεια του, κι ετσι τιμώντας την γεύση αυτού του πιάτου το ονόμασαν «όπως αρέσει του σουλτάνου» δηλαδή χιουνκιάρ μπεγιεντί.

Αρκετά χρόνια μετά η γυναίκα του Ναπολέοντα του τρίτου επισκέπτεται τον Σουλτάνο Αμπντουλαζίζ στο Ντολμά μπαχτσέ και δοκίμασε το εν λόγο πιάτο. Τοτε εκείνη ενθουσιάστηκε τόσο πολύ με το πιάτο αυτό που φρόντισε να το περάσει στους μάγειρες της δύσης με μια διαφορετική εκδοχή οπου το κρέας δεν ήταν αρνί αλλα μοσχάρι.